Mô hình sau đây là dựa trên phụ thuộc:

• Cú pháp đại số
• Văn phạm toán tử
• Văn phạm liên kết
• Mô hình sinh hàm
• Lexicase
• Lý thuyết văn bản - ý nghĩa
• Văn phạm từ
• Extensible dependency grammar

Văn phạm liên kết dựa trên mối quan hệ phụ thuộc nhưng phụ thuộc giữa các từ không có hướng nên không mô tả quan hệ head-dependent. Văn phạm kết hợp phụ thuộc và thành phần dùng phụ thuộc giữa các từ nhưng cũng có phụ thuộc giữa các nút cụm từ - xem ví dụ Quranic Arabic Dependency Treebank. Cây kết quả của văn phạm cây-kề dựa trên phụ thuộc, dù cây đầy đủ của TAG dựa trên thành phần, do đó chưa rõ nên xem TAG là văn phạm phụ thuộc hay thành phần.

Có nhiều khác biệt lớn trong các văn phạm kể trên. Trong đó, quan hệ phụ thuộc dễ dùng với nhiều lý thuyết về văn phạm. Cũng như văn phạm thành phần, văn phạm phụ thuộc có thể đơn tầng hoặc đa tầng, đại diện hoặc suy diễn, xây dựng hoặc dựa trên luật.